در چرخه چرخهای لاستیکی
میهن صنعت : بنا برگزارشهای اجمالی کارشناسان بخش صنعت لاستیک ایران، صنایع تایرسازی کشورمان در حال حاضر ۱۵هزار فرصت شغلی مستقیم و حدود ۲۵۰هزار نفر در مشاغل وابسته به آن را زیر پوشش گرفته است و در مجموع میتوان گفت، جمعیتی نزدیک به ۷۵۰هزار را تحت پوشش معیش
تاکنون ۱۰هزار میلیون ریال سرمایهگذاری در قالب ۱۰ واحد مجتمع سازنده لاستیک، تایر و وایر ایجاد شده است که به عقیده کارشناسان برای کشور یک فرصت و موقعیت مناسب در منطقه خاورمیانه فراهم آورده است.
براساس آمار و دادههایی که از سوی کارشناسان حوزه صنعت لاستیک گردآوری شده است، تنها در سال ۸۶ به میزان ۶/۷ میلیون حلقه تایر دوچرخه و موتورسیکلت و ۱۱/۹۶میلیون حلقه انواع تایر خودرو و ۱۳میلیون حلقه انواع تیوپ تولید شده است. به عقیده کارشناسان، مجموع تولیدهای سال ۸۶ کارخانههای لاستیکسازی کشورمان معادل تولیدات تنها یک واحد لاستیک در کشوری مثل چین است.
متاسفانه اکثر آمارهای ارائهشده از سوی کارشناسان حوزه صنعت لاستیک تا مقطع سال ۸۶ و در نهایت سال ۸۷ است و بعد از آن، آمار بهروز و بهسال از این حوزه صنعتی در جایی منتشر نشده است. با این حال، همین آمارهای نهچندان بهسال و بهروز نیز حکایت از آن دارند که تولید لاستیک در کشورمان با وجود مشکلات فراوان به دلیل وجود تحریمها و کمبود مواد اولیه و بحرانهای ناشی از آن، همچنان به کار خود ادامه میدهند و اکثر واحدهای صنایع لاستیک ایجاد خطوط جدید تولید و انجام طرحهای توسعه صنایع لاستیکسازی و افزایش تولید را در برنامههای خود دارند.
شروع لاستیکسازی در ایران
تولید تایر در ایران قدمتی ۵۰ساله دارد. نخستین کارخانه تولید تایر در ایران در سال ۱۳۳۷ با سرمایهگذاری یک شرکت آمریکایی، با عنوان شرکت کیانتایر برای تولید انواع تایر بایاس نخی با ظرفیت اسمی هشتهزارتن در سال تاسیس شد. (پس از انقلاب، در سال ۸۰، نام این شرکت به نام لاستیک البرز تغییر یافت). سپس شرکت ایران تایر در سال ۴۲ با همکاری و سرمایهگذاری شرکت GENERAL TIRE آمریکا جهت تولید انواع تایر بایاس نخی تاسیس شد.
شرکت لاستیک دنا نیز در سال ۵۳ با سرمایهگذاری شرکت BRIDGESTONE ژاپن تولید تایرهای سواری بایاس و رادیال نخی را آغاز کرد. همچنین شرکت لاستیک پارس در سال ۵۵ با همکاری و سرمایهگذاری شرکتPIRELLI ایتالیا با برنامه تولید انواع تایرهای کشاورزی، سنگین، نیمهسنگین و سواری شروع به کار کرد. شرکت ایرانیاسا، تایر و رابر با بیش از ۴۰ سال تجربه در تولید انواع تایرهای دوچرخه، موتورسیکلت و قطعات لاستیکی، فعالیت تولیدی خود را در سال ۴۷ با ظرفیت اولیه تولید یکهزار تن در سال آغاز کرده است. در سالهای پس از انقلاب اسلامی ایران، پنج شرکت دیگر ازجمله لاستیک بارز، آرتاویل تایر، لاستیک یزد، کویر تایر و لاستیک خوزستان، جهت تولید انواع تایرهای بایاس و رادیال نخی و سیمی، هر یک با ظرفیتهای اولیه ۲۵هزار تن در سال با سرمایهگذاریهای بخش خصوصی، بانکهای دولتی و دیگر شرکتهای سرمایهگذاری داخلی و همکاری و انتقال فناوری از دیگر شرکتهای داخلی تولیدکننده تایر، فعالیت تولیدی خود را آغاز کردند.
تولید واقعی تایر و محصولات وابسته آن توسط تولیدکنندگان داخلی کشور در اوایل انقلاب، حدود ۳۴هزار تن در سال بود و پس از انقلاب اسلامی تا پایان سال ۸۶، بالغ بر ۲۴۰هزار تن در سال شد. قبل از انقلاب، چهار شرکت بزرگ تولیدکننده تایر در دنیا با سرمایهگذاری و مشارکت و انتقال فناوری در داخل کشور فعالیت میکردند. پس از انقلاب اسلامی ابتدا شرکتهای آمریکایی، سپس پیرلی ایتالیا و در نهایت شرکت بریجستون ژاپن کشور را ترک کردند و شرکتها ملی شده و توسط مدیران و متخصصان داخلی اداره شدند. ارتباط انتقال فناوری تا مدتها با شرکتهای بزرگ قطع بود. از اوایل دهه ۷۰ بهتدریج ارتباطات در سطح محدودی برقرار شد و تعدادی از شرکتها توانستند بهمرور زمان، ابتدا فناوری تولید تایرهای رادیال سواری با کمربند سیمی و جدیدا فناوری تایرهای سنگین رادیال تمام سیمی را اخذ کرده و موفق به تولید تایرهای نسبتا پیشرفته شوند.
در شرایط فعلی شرکتهای گروه صنعتی بارز، کویر تایر، دنا، آرتاویل تایر و یزد تایر با اخذ فناوری از شرکتهای خارجی نظیر Continental آلمان، ماتادور اسلواکی، مارانگونی ایتالیا، دنلوپ آفریقای جنوبی، فردشتاین هلند، تایرهای سواری رادیال تولید کرده و توانستهاند نیاز خودروسازان داخلی را تامین نمایند. گروه صنعتی بارز نیز تنها تولیدکننده تایرهای سنگین رادیال با فناوری شرکت Continental آلمان است. ظرفیت اسمی کارخانههای تولیدکننده تایر در شرایط فعلی بیش از ۳۰۰هزار تن در سال است که در صورت تحقق پروژههای طرح و توسعه مورد نظر در چند سال آینده به ظرفیت ۴۵۰هزار تن در سال دست خواهند یافت و امکان تولید تایرهای سواری و وانتی پیشرفته را به دست خواهند آورد. میزان فروش شرکتهای تایرسازی در سال ۸۶ حدود ۸۵۰ میلیارد تومان (معادل ۹۲۰میلیون دلار) بوده است و حدود ۱۲میلیون تایر سواری، وانتی، سنگین، کشاورزی و صنعتی، ۷/۷ میلیون حلقه تایر دوچرخه و موتورسیکلت، اسکوتر و حدود ۱۳ میلیون حلقه از انواع تیوب مورد نیاز تولید کردهاند. مجموع تناژ تولید ۲۴۰هزار تن در این صنعت است. یکی از مشکلات صنعت تایر کشور، کارخانهها و ظرفیت کم تولید آنهاست.
نیمنگاهی به فعالیت لاستیکسازان کشور
بنا به نوشته محمد ستایش، کارشناس انجمن صنفی صنایع لاستیک ایران، صنعت تایر ایران از ۹ شرکت تولیدکننده تایر تشکیل شده است که شناخت صحیح از فناوری و ظرفیتهای هریک از این شرکتها در ترسیم وضعیت موجود صنعت تایر کشور میتواند موثر باشد. ازجمله این شرکتها، کیانتایر است، شرکتی که در سال ۱۳۴۱ و با ظرفیت هشتهزار تن در سال برای تولید انواع تایرهای سواری، وانتی، باری و صنعتی با نام «بیافگودریچ ایران» در تهران آغاز به کار کرد. این شرکت در طول این مدت با اقدامهای انجامشده برای تجهیز و نوسازی ماشینآلات و اجرای طرحهای توسعه، هماکنون به توان تولیدی معادل ۲۸هزار تن در سال دست یافته و بعد از آن، شرکت ایرانتایر است که در سال ۱۳۴۴ و با ظرفیت چهارهزار تن تایر در سال و با نام شرکت جنرال تایر و رابر ایران فعالیت خود را آغاز کرد. پس از اجرای دو طرح توسعه در این شرکت، اکنون ظرفیت تولیدی شرکت ایران تایر به ۲۶هزار تن در سال افزایش یافته است.
وی همچنین یادآور شده است، لاستیک دنا در سال ۵۴ با نام شرکت بریجستون ایران و با ظرفیت اولیه۲۰هزار تن در سال به بهرهبرداری رسید که فناوری این شرکت به شرکتهای لاستیک کرمان و آرتاویل تایر نیز انتقال یافت. هماکنون این شرکت ظرفیتی معادل ۳۳هزار تن در سال دارد. شرکت لاستیک پارس هم در سال ۱۳۵۵، با فناوری شرکت پیرلی ایتالیا و با ظرفیت اسمی ۲۰هزار تن تاسیس شد. تولیدات این شرکت شامل تایرهای سواری، وانتی و باری است، پس از اجرای فاز دوم شرکت لاستیک پارس، ۲۰هزار تن به ظرفیت این شرکت افزوده شده است.
ستایش همچنین از مجتمع صنایع لاستیک کرمان نام برده و میگوید: این شرکت در سال ۷۲ و با انتقال دانش فنی بریجستون از طریق شرکت دنا و با ظرفیت اسمی ۳۱هزار تن در سال به بهرهبرداری رسید و در سالهای اخیر با سرمایهگذاریهای موثر در تولید تایرهای رادیال سواری، ظرفیت خود را تا ۴۰هزار تن در سال افزایش داده است و در پی آن، بهرهبرداری از مجتمع صنایع لاستیک یزد جهت تولید تایر و تیوپ دوچرخه و موتورسیکلت با دانش فنی کشور ژاپن و در زمینه تولید تایر سواری از شرکت کیانتایر در سال ۷۴ آغاز شد. ظرفیت اسمی سالانه این مجتمع در حال حاضر معادل هفتهزار و ۵۰۰ تن تایر سواری، موتورسیکلت و دوچرخه در سال است.
وی از مجتمع صنعتی آرتاویل تایر به عنوان یکی از مجتمعهای بزرگ یاد میکند و میافزاید: این شرکت در سال ۷۵ به منظور تولید انواع تایر و با ظرفیت اسمی ۲۵۵هزار تن در سال به بهرهبرداری رسید. فناوری تولید تایرهای بایاس و رادیال بلت نخی خود را از لاستیک دنا و تایرهای سواری بلت سیمی را از شرکت TRI روسیه دریافت کرده است. شرکت کویرتایر هم در سال ۷۷ و با ظرفیت اسمی ۲۵هزار و ۵۰۰ تن در سال با دانش فنی انتقال یافته از شرکت پارس تایر و ماتادور اسلواکی به بهرهبرداری رسید و اکنون تایرهای رادیال نخی و استیل بلت سواری و تایرهای سنگین تولید میکند. شرکت ایران یاسا تایر و رابر فعالیت خود را برای تولید انواع محصولات لاستیکی و نیز تایر و تیوپ دوچرخه و موتورسیکلت در سال ۴۷ و با دانش فنی کشور ژاپن آغاز کرده؛ ظرفیت ابتدایی این شرکت یکهزار تن در سال بوده است، اما هماکنون با ظرفیتی معادل پنجهزار و ۲۰۰ تن تولیدکننده انواع تایر و تیوپ دوچرخه و موتورسیکلت تولید میکند.